بازار فارکس یکی از پر رونق‌ترین حوزه‌های مالی جهان است که روز به روز جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند. بازار فارکس، به معنای کلی بازاری است که در آن ارزهای مختلف کشورها با یکدیگر معامله می‌شوند. این بازار به عنوان بزرگترین بازار مالی جهان شناخته می‌شود و به عنوان “فارکس” یا “FX” هم شناخته می‌شود.
همانطور که گفته شده‌است، انواع معاملات در بازار فارکس از طریق ارزهای مختلف انجام می‌شود که شامل خرید و فروش ارزها با هدف کسب سود می‌باشد. این بازار به دلیل ویژگی‌هایی نظیر نقدینگی بالا، ساعات کاری ۲۴ ساعته در پنج روز هفته و امکان معامله آنلاین از هر نقطه‌ای دنیا، جذابیت زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد.
مهمترین بازیگران در بازار فارکس توسعه‌دهندگان، بانک‌ها، موسسات مالی، شرکت‌های چندملیتی، سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و حتی سرمایه‌گذاران خصوصی هستند. این افراد و نهادها با تحلیل‌های پیشرفته، اخبار اقتصادی و رویدادهای جهانی، اقدام به تصمیم‌گیری و معامله‌گری می‌کنند.
با این حال، معامله در بازار فارکس با ریسک‌ها و چالش‌های خاص خود همراه است که نیازمند دانش و تجربه لازم در این حوزه می‌باشد. در این زمینه، مفهوم‌هایی نظیر افزایش و کاهش ارزش ارزها، پیش‌بینی نرخ ارز، واکنش به اخبار اقتصادی و موارد دیگر بر انجام موفق معاملات تأثیرگذار هستند.
در نتیجه، برای شروع به معامله در بازار فارکس، ضروری است که سرمایه‌گذاران، بازار را به دقت مطالعه کرده، استراتژی‌های مناسب را انتخاب و همچنین با ابزارها و تکنیک‌های مربوط به این بازار آشنا شوند. در این مقاله قصد داریم در خصوص انواع معاملات در بازار فارکس و انواع معامله گران در این بازار بحث و بررسی داشته باشیم.
در بازار فارکس، معاملات به شکل‌های متنوعی انجام می‌شوند و این معاملات متناسب با نیازها و استراتژی‌های مختلف تریدرها می‌باشند. در زیر به برخی از انواع معاملات در بازار فارکس اشاره می‌شود:
معرفی انواع معاملات در فارکس
معاملات اسپات یا نقدی (FX Spot)
معاملات اسپات یا نقدی در بازار فارکس به معاملاتی اشاره دارد که به صورت فوری و بلافاصله انجام می‌شوند. در این نوع معاملات، خریدار و فروشنده بلافاصله ارزهای مختلف را با یکدیگر مبادله می‌کنند و تسویه تراکنش در زمانی کوتاه انجام می‌شود.
ویژگی اصلی معاملات اسپات این است که تبادل ارزها به صورت فوری و با نرخ تبادل لحظه‌ای اجرا می‌شود. برخلاف بسیاری از معاملات نظیر Futures که در بازه زمانی آینده تسویه می‌شوند، معاملات اسپات به تریدرها این امکان را می‌دهند که به سرعت به تغییرات بازار و شرایط آن واکنش نشان دهند.
مزایای معاملات اسپات شامل امکان دسترسی به بازارها در هر زمان، اجرای فوری تراکنش، و امکان انجام معاملات در سراسر جهان ، بدون محدودیت خاصی می‌باشد. این نوع معاملات به عنوان یک روش اصلی برای تبادل ارزها و تأمین نیازهای ارزی مختلف در بازار فارکس استفاده می‌شود.
تریدرها و سرمایه‌گذاران می‌توانند از معاملات اسپات به منظور حفظ سرمایه، مدیریت ریسک و کسب سود به صورت سریع بهره‌برداری کنند.
معاملات فیوچرز (FX Futures)
معاملات آتی یا فیوچرز، توافق‌نامه‌های مالی هستند که بر اساس آن، دو طرف به توافق درباره قیمت یک کالا یا دارایی معین می‌پردازند و معامله در زمانی مشخص در آینده انجام می‌شود. قیمت تعیین‌شده از پیش توسط طرفین برای خرید و فروش دارایی به عنوان قیمت آتی مشخص می‌گردد.
یکی از ویژگی‌های اصلی معاملات آتی این است که تسویه تراکنش در آینده اتفاق می‌افتد و نه به صورت فوری. این به تریدرها این امکان را می‌دهد که در آینده انتظارات خود را در مورد جهت حرکت قیمت ارزها در نظر بگیرند و بر اساس آن تصمیم‌گیری کنند. معاملات آتی ممکن است شامل تعهداتی مانند تعیین قیمت، حجم معامله، و زمان تسویه باشد.
در معاملات آتی فارکس، قیمت و تغییرات آن به صورت استاندارد و با اختلافات ثابت اعلام می‌شوند. این استاندارد‌سازی باعث می‌شود که تریدرها بتوانند به راحتی قیمت‌ها را مقایسه و تحلیل کنند. همچنین، این نوع معاملات به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به داشتن ارز فیزیکی، در تغییرات قیمت‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
از مزایای معاملات فیوچرز در بازار فارکس می‌توان به مدیریت ریسک، انعطاف‌پذیری بیشتر در استراتژی‌های معاملاتی، و امکان کاهش هزینه‌های معاملات اشاره کرد. با این حال، برخی از چالش‌های معاملات آتی شامل پویایی بازار، تحلیل دقیق‌تر ریسک و مدیریت موقعیت قابل مشاهده‌است.
معاملات آپشن یا اختیار معامله (FX Options)
معاملات آپشن یا اختیار معامله در بازار فارکس به قراردادهایی اشاره دارد که به تریدرها حق، اما نه الزام، برای خرید یا فروش یک مقدار معین از ارزها در یک زمان و قیمت مشخص در آینده را می‌دهد. این حق، که به عنوان آپشن یا اختیار نامیده می‌شود، به تریدر این امکان را می‌دهد که بر اساس تحلیل‌های خود در مورد جهت حرکت بازار و شرایط آینده تصمیم‌گیری کند.
آپشن‌ها به دو نوع تقسیم می‌شوند:
- آپشن خرید (Call Option): در این نوع، تریدر حق خرید یک مقدار معین از ارز با یک قیمت مشخص در آینده را دارد. این حق برای تریدر، به خرید ارز با قیمت معینی منجر می‌شود تا در صورت افزایش قیمت ارز، او بتواند ارز را با قیمت پایین‌تری خریداری کند و سود کسب کند.
- آپشن فروش (Put Option): در این حالت، تریدر حق فروش یک مقدار معین از ارز با یک قیمت مشخص در آینده را دارد. این حق به تریدر این امکان را می‌دهد که در صورت کاهش قیمت ارز، ارز را با قیمت بالاتری بفروشد و سود کسب کند.
آپشن‌ها بر اساس تاریخ منقضی شدن آپشن، دسته‌بندی می‌شوند. البته قابل ذکر است آپشن‌های اروپایی تنها در زمان انقضاء می‌توانند استفاده شوند، در حالی که آپشن‌های آمریکایی از زمان خرید تا تاریخ انقضاء قابل استفاده هستند.
استفاده از آپشن‌ها در معاملات فارکس به تریدرها این امکان را می‌دهد که از تغییرات بازار بهره‌مند شوند و همچنین از موقعیت‌های مختلف بازار به بهترین شکل ممکن استفاده کنند. با این حال، تصمیم‌گیری در مورد زمان و میزان حقوق خرید یا فروش آپشن‌ها نیاز به تجربه و تحلیل دقیق بازار دارد.
ETF یا صندوق‌های قابل معامله
ETF یا صندوق‌های معاملاتی، مخفف عبارت انگلیسی “Exchange Traded Fund” بوده و به صندوق‌هایی اطلاق می‌شود که واحدهای سرمایه‌گذاری آنها در بازار بورس خرید و فروش می‌شود. در ایران، این صندوق‌ها به عنوان “صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله” شناخته می‌شوند.
در سال 1987، زمانی که شاخص داوجونز با 22.61 درصد کاهش یافت و زیان بیش از 500 میلیارد دلار به سرمایه‌گذاران بورس وارد کرد، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله به عنوان گزینه‌ای جدید در بازار ظاهر شدند. از سال 1993، صندوق‌های ETF نیز در بسیاری از کشورها با سرمایه‌گذاری اصلی در زمینه طلا به عنوان دارایی پایه، فعالیت خود را آغاز کردند. در ایران نیز از سال 1392 با افتتاح تابلوی ETF به طور رسمی، نام صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار گسترش یافت و از مهرماه همان سال، فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله ETF آغاز شد.
واحدهای صندوق‌های ETF در حال حاضر به راحتی خرید و فروش می‌شوند. به دلیل اینکه هر سرمایه‌گذار با حداقل میزان سرمایه می‌تواند در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کند، این صندوق‌ها به عنوان یکی از بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری برای افرادی که وقت یا تخصص کافی برای انتخاب سهام و مدیریت دارایی خود را ندارند، شناخته می‌شوند. واحدهای این صندوق‌ها نیز همانند سهام در بازار، قیمت‌گذاری می‌شوند و در روزهای کاری، سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق کارگزاری‌ها به خرید و فروش واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس بپردازند.
ETFها می‌توانند به صورت باز یا بسته (Open-end یا Closed-end) باشند. در حالت باز، تعداد واحدهای ETF به تناسب تقاضا صادر می‌شود و در حالت بسته، تعداد واحدها محدود است و توسط صندوق مدیریت می‌شود.
به طور کلی، ETFها به عنوان ابزاری کارآمد و چندوجهی در دسته‌بندی اموال و سرمایه‌گذاری به شمار می‌روند و بر اساس انعطاف بیشتر، هزینه کمتر و دسترسی آسان به بازارهای مختلف، جذابیت بسیاری برای سرمایه‌گذاران دارند.
معاملات سوآپ (FX Swaps)
مفهوم Swap در بازار فارکس، که با عناوینی چون “نرخ جابه‌جایی فارکس” (forex rollover rate) نیز شناخته می‌شود. معاملات سوآپ به سود یا هزینه‌ای اشاره دارد که برای پوزیشن‌های معاملاتی باز در طول یک شبانه روز پرداخت یا دریافت می‌شود. ممکن است این جمله در ابتدا مفهوم دشواری را به نظر برسد. اما با یک مثال ساده، این مفهوم روشن‌تر می‌شود: تصور کنید یک معامله‌گر فارکس قصد افزایش پوزیشن معاملاتی خود را دارد، اما عدم امکان واریز مبالغ زیاد، او را از انجام این کار باز می‌دارد. در چنین شرایطی، معامله‌گران به گزینه‌هایی مانند حساب مارجین و وجوه اهرمی روی خواهند آورد. با این کار، سرمایه‌گذاران بخشی از مبلغ مورد نیاز را از کارگزاری به صورت جفت‌ارز قرض می‌گیرند و مبلغ کمتری را خود پرداخت می‌کنند.
با توجه به مثال فوق، به طور خلاصه، Swap در فارکس به معنای نرخ بهره ارزهای خارجی است که مشابه یک وام از سوی بروکر به سرمایه‌گذار ارائه می‌شود. روش بازپرداخت این وام می‌تواند به صورت نقدی و مستقیم یا از طریق تقاضای بروکر برای سهیم‌شدن در سود به دست آمده از معامله باشد. در این روش، سرمایه‌گذاران عمدتا از یک جفت‌ارز استفاده می‌کنند و دریافت یا پرداخت Swap از سوی معامله‌گر، به نرخ بهره مرتبط با هر جفت‌ارز در بازار فارکس وابسته است.
قرارداد فوروارد
قرارداد فوروارد (Forward Contract) یکی از ابزارهای مالی در بازار فارکس است که به معامله‌گران این امکان را می‌دهد که در یک تاریخ مشخص در آینده، با نرخی از پیش تعیین شده، ارزها را خریداری یا بفروشند. این نوع قرارداد بیشتر برای مقابله با ریسک نوسانات نرخ ارز به‌کار می‌رود. معامله‌گران و سرمایه‌گذاران از این قراردادها به منظور حفاظت از دارایی‌های خود در برابر تغییرات ناگهانی در بازار ارز بهره‌می‌برند.
در قرارداد فوروارد، دو طرف توافق می‌کنند تا مقدار مشخصی از یک ارز را با نرخ تبادل معین و در تاریخی مشخص در آینده مبادله کنند. این تاریخ ممکن است چند روز، چند ماه یا حتی چند سال پس از امضای قرارداد باشد. نکته‌ی حائز اهمیت در این قراردادها این است که نرخ تبادل در زمان امضاء قرارداد تعیین شده و تا زمان اجرای آن ثابت می‌ماند. این ویژگی به طرفین قرارداد این امکان را می‌دهد که از پیش برای نوسانات احتمالی نرخ ارز برنامه‌ریزی کنند.
قراردادهای فوروارد معمولاً در بازارهای خارج از بورس (OTC) معامله می‌شوند و به همین دلیل، شرایط و جزئیات قرارداد می‌تواند بر اساس نیازها و توافقات طرفین تنظیم شود. این انعطاف پذیری یکی از دلایلی است که قراردادهای فوروارد در میان معامله‌گران محبوبیت دارند. با این وجود، به دلیل عدم نظارت مرکزی، ریسک طرف مقابل نیز وجود دارد، یعنی ریسکی که طرف مقابل قرارداد نتواند به تعهدات خود عمل کند.
معرفی انواع معامله‌گران در بازار فارکس
در بازار فارکس، معامله‌گران مختلفی با استراتژی‌ها و شیوه‌های مختلف فعالیت می‌کنند. برخی از انواع معامله‌گران در بازار فارکس عبارتند از:
معامله گران روزانه (Day Trader)
معامله‌گران روزانه شناخته‌ترین افراد در دنیای معاملات می‌باشند. در این رویکرد، خرید و فروش دارایی‌ها در همان روز صورت می‌گیرد. این افراد موقعیت‌های معاملاتی که در روز ایجاد کرده اند، پیش از به پایان رسیدن آن روز می‌بندد و هیچ معامله‌ای را در طول شب باز نگه نمی‌دارد. این نوع معامله‌گری عمدتا توسط حرفه‌ای‌های بازارهای مالی اجرا می‌شود.
عموماً در این سبک معاملاتی، معامله‌گران باید به احساسات خود کاملا مسلط باشند تا بتوانند موقعیت‌هایی را شناسایی کنند که در پایان روز به تارگت یا هدفی که تعیین کرده‌اند، برسد. در این نوع معاملات، نوسانات نسبت به سایر سبک‌های معاملاتی به طور معمول بیشتر است.
معامله گران نوسانی (Swing Traders)
استراتژی معامله‌گری سوئینگ یا نوسانگیر، یک رویکرد معاملاتی است که در آن تغییرات قیمت در یک بازه زمانی کوتاه تا متوسط مورد توجه قرار می‌گیرد. در واقع، هدف اصلی این نوع معامله‌گری، کسب سود از نوسانات قیمتی در طی چند روز تا چند هفته است. معامله‌گران نوسانگیر با آغاز نوسانات بزرگ یا کوچک، به خرید یا فروش دارایی مورد نظر می‌پردازند.
در زمانی که یک روند قوی در بازارهای مالی شکل می‌گیرد، فرصتی مناسب برای معامله‌گران نوسانگیر ایجاد می‌شود تا عملکرد بهتری از خود را ارائه دهند. هرچه مدت زمان ادامه روند طولانی‌تر شود، سودهای به‌دست آمده توسط معامله‌گران نوسانگیر نیز به طور چشم‌گیری افزایش می‌یابد.
معامله گران پوزیشن یا بلند مدت (Position Trading)
در این نوع معامله‌گری که به عنوان سرمایه‌گذاری نیز شناخته می‌شود، معامله‌گران با توجه به مفاهیم فاندامنتال و اقتصاد کلان، سعی در پیش‌بینی حرکت قیمت در بازه زمانی بلند مدت دارند. این معامله‌گران ممکن است از 1 ماه تا 1 سال یا حتی بیشتر در معامله باقی بمانند.
معامله‌گران بلندمدت تمایل دارند از نمودارهای طولانی مدت مانند نمودارهای ماهانه و هفتگی استفاده کنند. در این رویکرد، نیاز کمتری به رصد دائمی بازار وجود دارد. برعکس معاملات روزانه، معامله‌گران بلندمدت تأکید بیشتری بر عملکرد طولانی مدت دارند.
هدف این معامله‌گران، شناسایی روند قیمتی است که ممکن است برای دوره‌های زمانی نسبتاً طولانی ادامه یابد تا از این روندها سود کسب کنند. رویکردهای معامله‌گران بلندمدت به طور کلی شامل استفاده از تحلیل‌های فاندامنتال و تحلیل‌های تکنیکال است.
اسکالپر (Scalper)
اسکالپینگ یکی از روش‌های رایج و پرسرعت است که توسط معامله‌گران بازارهای مالی به کار می‌رود. اسکالپرها تلاش نمی‌کنند از حرکات بزرگ یا حجم معاملاتی بالایی استفاده کند. به‌جای اینکه به دنبال حرکات بزرگ باشند، آنها به دنبال فرصت‌های معاملاتی در حوزه حرکات کوچک هستند.
اصطلاحاً اسکالپینگ به روشی اشاره دارد که معامله‌گر به منظور کسب سودهای بسیار کوچک، چندین بار به معامله در طول زمان اقدام می‌کند و این عملیات با سرعت بسیار بالا انجام می‌شود. بنابراین، معامله‌گران اسکالپر نیازمند تسلط کامل بر ابزارهای معاملاتی، فهم درست از بازار، پیش‌بینی نتایج اخبار و مهم‌تر از همه کنترل عالی بر احساسات شخصی خود هستند.
هر یک از این انواع معامله‌گران استراتژی‌ها و رویکردهای خود را در بازار فارکس دارند و انتخاب هر کدام بستگی به سبک، دانش، و تجربه شخصی معامله‌گران دارد.
سخن پایانی
بازار فارکس به عنوان یکی از پررونق‌ترین بازارهای مالی جهان، تنوع زیادی از روش‌ها و استراتژی‌ها را برای معامله‌گران ارائه می‌دهد. از معاملات روزانه با هدف بهره‌گیری از تغییرات کوتاه‌مدت گرفته تا معاملات طولانی‌مدت که به دنبال بهره‌مندی از تغییرات طولانی‌مدت هستند. هر کدام از این روش‌های معامله‌گری برای نیازها و اهداف معامله‌گرانی خاص مناسب است. تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال نیز به عنوان ابزارهای حیاتی در فرآیند تصمیم‌گیری معامله‌گران ایفای نقش می‌کنند. در کل، درک عمیق از ریسک و مزایای هر روش، همراه با دانش تکنیکال و تجربه، برای موفقیت در بازار فارکس مهم است.
