در دنیای مالی امروز، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی دقیق برای آینده به دلیل نوسانات شدید بازارهای کالا، ارز و دارایی‌های دیگر، اهمیت بسیاری یافته است. برای مدیریت ریسک‌های مرتبط با این نوسانات، ابزارهای مالی متنوعی توسعه یافته‌اند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها قراردادهای فوروارد است. این قراردادها به افراد و شرکت‌ها امکان می‌دهند تا با اطمینان بیشتری به مدیریت ریسک و تنظیم برنامه‌های اقتصادی خود بپردازند. استفاده از این ابزارهای مالی به کاهش عدم قطعیت‌های بازار و افزایش پایداری در تصمیم‌گیری‌های مالی کمک شایانی می‌کند.
قرارداد فوروارد چیست؟ Forward contract چیست؟
قرارداد فوروارد (Forward) توافقی است که در آن دو طرف متعهد می‌شوند تا یک کالا، ارز یا دارایی خاص را در تاریخ مشخصی در آینده با قیمتی که از قبل تعیین کرده‌اند، معامله کنند. به بیان ساده، خریدار و فروشنده اکنون درباره قیمتی که قرار است در آینده برای یک دارایی پرداخت شود، توافق می‌کنند، حتی اگر معامله در آینده انجام شود.
در بازار فارکس، قیمت قراردادهای فوروارد معمولاً بر اساس اختلاف نرخ بهره دو ارز تعیین می‌شود. با این حال، در برخی موارد، از روش‌های دیگری مانند منحنی بازده (که به نرخ بهره بلندمدت مرتبط است) برای تعیین قیمت استفاده می‌شود.
قرارداد فوروارد با قرارداد آتی تفاوت‌هایی دارد. در قرارداد فوروارد، تمامی جزئیات مانند اندازه قرارداد و تاریخ تحویل با توافق طرفین مشخص می‌شود، در حالی که قراردادهای آتی دارای شرایط از پیش تعیین‌شده و استاندارد هستند.
بازار فوروارد چگونه کار می‌کند؟
بازار فوروارد جایی است که قراردادهای فوروارد در آن معامله می‌شوند. این قراردادها معمولاً برای دو منظور استفاده می‌شوند: سفته‌بازی (برای کسب سود از نوسانات قیمت) و پوشش ریسک (حفاظت در برابر تغییرات احتمالی قیمت در آینده). قراردادهای فوروارد معمولاً بین بانک‌ها و مشتریان بزرگ منعقد می‌شوند.
در قرارداد فوروارد، دو طرف توافق می‌کنند که یک دارایی مشخص (مانند کالا، ارز یا اوراق بهادار) را در آینده، با قیمتی که از قبل تعیین شده، معامله کنند. این قراردادها انعطاف‌پذیر هستند و طرفین می‌توانند شرایط خاصی مانند نوع کالا، تاریخ تحویل و اندازه قرارداد را به دلخواه تنظیم کنند. کالاهایی که می‌توانند در این قراردادها معامله شوند شامل غلات، نفت، گاز طبیعی، فلزات گرانبها و سایر محصولات است. همچنین، تسویه قرارداد می‌تواند در زمان امضای قرارداد یا به صورت پرداخت‌های ماهانه، سه‌ماهه یا در زمان تحویل انجام شود.
به عنوان مثال، فرض کنید رضا می‌خواهد طلا بخرد تا از پورتفوی سرمایه‌گذاری خود در برابر کاهش احتمالی ارزش سهام محافظت کند. در حال حاضر، قیمت هر گرم طلا ۳ میلیون تومان است. رضا پیش‌بینی می‌کند که قیمت طلا تا پایان سال به ۴ میلیون تومان خواهد رسید. بنابراین، با یک تولیدکننده طلا تماس می‌گیرد و توافق می‌کند که طلا را به قیمت ۳ میلیون تومان برای تحویل یک سال بعد خریداری کند.
این به این معناست که تولیدکننده باید طلای خود را یک سال بعد به قیمت توافق‌شده به رضا بفروشد، حتی اگر قیمت طلا در آن زمان افزایش یا کاهش یافته باشد. رضا می‌تواند توافق کند که پرداخت‌ها را به صورت ماهانه، سه‌ماهه، یا در زمان تحویل انجام دهد.
قراردادهای فوروارد در بازارهای خارج از بورس (فرابورس) معامله می‌شوند، به این دلیل که این نوع قراردادها به صورت سفارشی طراحی می‌شوند و نمی‌توانند در بورس‌های متمرکز معامله شوند. با این حال، این قراردادها به دلیل نبود نظارت متمرکز، ریسک نکول بالایی دارند، هرچند که پتانسیل بازدهی بالایی نیز دارند.
تفاوت قرارداد آتی و فوروارد
هر دو قرارداد آتی و فوروارد به طرفین این امکان را می‌دهند که یک دارایی خاص (مثل کالا، ارز یا اوراق بهادار) را در آینده با قیمتی که از قبل تعیین شده است، خریداری یا به فروش برسانند. اما بین این دو نوع قرارداد تفاوت‌های مهمی وجود دارد.
در قرارداد فوروارد، شرایطی مثل اندازه سفارش، تاریخ تحویل و سایر جزئیات بر اساس توافق طرفین قابل تغییر و سفارشی‌سازی است. به عبارت دیگر، قرارداد فوروارد انعطاف‌پذیر است و طرفین می‌توانند آن را بر اساس نیاز خود تنظیم کنند. اما در قرارداد آتی، این جزئیات از پیش توسط بورس تعیین و استاندارد شده‌اند؛ یعنی اندازه سفارش و تاریخ تحویل ثابت است و طرفین نمی‌توانند آن‌ها را تغییر دهند.
در قراردادهای فوروارد، خریدار موظف است در تاریخ تحویل، دارایی مورد توافق را از فروشنده بخرد، حتی اگر قیمت در بازار تغییر کرده باشد. همچنین، فروشنده موظف است دارایی را در همان تاریخ با قیمت تعیین‌شده به خریدار بفروشد، فارغ از اینکه قیمت فعلی بازار چقدر است.
✔️ بیشتر بخوانید: معاملات آتی فارکس چیست و چگونه انجام می‌شود؟
چگونه قراردادهای Forward در بازار قیمت‌گذاری می‌شوند؟
قیمت‌گذاری قراردادهای فوروارد در بازارهای مختلف بر اساس معیارهای مشخصی انجام می‌شود. در بازار فارکس، معمولاً قیمت قراردادهای فوروارد بر اساس تفاوت در نرخ بهره دو ارز تعیین می‌شود. به عنوان مثال، اگر نرخ بهره دو کشور متفاوت باشد، این اختلاف بر قیمت جفت ارز در قرارداد فوروارد تأثیر می‌گذارد. به این صورت، قیمت قرارداد برای تحویل در آینده بر اساس این تفاوت تنظیم می‌شود.
علاوه بر این، برخی قراردادهای فوروارد از مفهوم “منحنی بازده” استفاده می‌کنند. در این روش، بازده اوراق قرضه دولتی دو کشور برای دوره‌های مختلف (مثلاً ده سال آینده) مقایسه می‌شود و تفاوت بازده این اوراق برای تعیین قیمت قرارداد در یک سال آینده به کار گرفته می‌شود. این روش برای پیش‌بینی تغییرات احتمالی در قیمت‌ها و مدیریت ریسک استفاده می‌شود.
سخن پایانی
قراردادهای فوروارد به دلیل این که تحت نظارت نهادهای متمرکز نیستند، ریسک نکول (عدم انجام تعهدات) بالایی دارند. با این وجود، این قراردادها می‌توانند به سود هر دو طرف معامله باشند. فروشنده می‌تواند کالای خود را حتی قبل از در اختیار داشتن آن بفروشد و خریدار نیز می‌تواند با استفاده از این قراردادها کالا یا ارز مورد نیاز خود را با قیمت توافقی در آینده تأمین کند.
یکی از ویژگی‌های مهم قراردادهای فوروارد این است که بسیاری از محدودیت‌های تجاری را از بین می‌برد. افراد می‌توانند این قراردادها را با یکدیگر مبادله کنند. به عنوان مثال، یک صادرکننده پس از فروش کالای خود ممکن است یک قرارداد فوروارد دریافت کند که تاریخ پرداخت آن یک ماه بعد است. او می‌تواند این قرارداد را به یک واردکننده بفروشد، و واردکننده نیز می‌تواند از این قرارداد برای واردات کالای خود استفاده کند. در این فرآیند، هیچ معامله‌ای با ارز انجام نمی‌شود. به همین دلیل، قراردادهای فوروارد در کشورهایی مانند کره جنوبی و هند بسیار رایج هستند.
